زمینه: از آنجا که تقریبا تمام مفاد حقوقی، اخلاقی هستند و یا به شکلی، غایت آنها به اخلاق می رسد و از طرف دیگر حقوق می تواند حامی اخلاق و عامل حفظ آن گردد؛ لذا استفاده بجا و حمایتی از هر یک در مقابل دیگری می تواند در پیشبرد اهداف کاربردی، موثر باشد. در امور درمانی نیز، کاربرد به جای هر یک از امور اخلاقی و حقوقی می تواند ضمانت اجرای حاصل از تعامل صحیح آن دو را به همراه داشته باشد و عامل صیانت از انحرافات گردد. در این خصوص، شناخت رابطه و تعامل صحیح بین اخلاق و حقوق و آشنایی با مبانی هر یک از این علوم می تواند در هدایت صحیح انتظارات افراد و برنامه ریزی های کاربردی، سودمند باشد.روش کار: در این مقاله ابعاد گوناگون ارتباط بین حقوق پزشکی و اخلاق پزشکی با توجه به معرفی و شناخت مبانی و کلیات حقوق و اخلاق و ارتباطات آن دو مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین سعی شده تا ضمن بیان به هم پیوستگی بنیادی حقوق و اخلاق، تفاوتها و شباهتهای آن دو مطرح گردیده و در پایان نقش تضمین اخلاق پزشکی به وسیله حقوق پزشکی شرح داده شود.نتیجه گیری: اخلاق پزشکی و حقوق پزشکی در بعضی جنبه ها چون اجرای ارادی، تعالی و ارزش نهایی، هدف، منبع و غیره با هم متفاوتند؛ اما بدون یکی، دیگری نیز ناقص و حتی می توان ادعا نمود که گاهی بی نتیجه و بی اثر و باطل است. در این میان، ورود حقوق پزشکی برای تثبیت و ضمانت اجرایی اخلاق پزشکی بویژه در مواردی که عدم رعایت اخلاق پزشکی منجر به ضایعات جبران ناپذیری به عموم مردم و بدنه سامانه درمانی می گردد، می تواند بسیار مفید و لازم باشد. بررسی موردی در ایران، اقدامات دولت را در زمینه تصویب مقررات خاص حوزه سلامت از جمله در مورد پیوند اعضا و نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور تایید می کند. این تحقیق بر توسعه اخلاق پزشکی و اندراج اصول اخلاقی در آیین نامه ها و مقررات پزشکی تاکید می کند و این فرایند را منافی با ارزشهای اخلاقی نمی داند.

نظر به اهمیت موضوع اخلاق حرفه ای پزشکی و چالش های آن، به جهت اطلاع رسانی و استفاده خوانندگان محترم مجله علمی و به امید کاهش آسیب های پیش روی جامعه پزشکی، نکاتی از مباحث و کدهای اخلاق حرفه ای پزشکی و مکتوبات اساتید محترم، در این فصلنامه درج می گردد.اخلاق به صفات، افعال و ملکات زشت و زیبا اطلاق می گردد. رسالت علم اخلاق شناسایی قوا و استعدادهای مختلف انسان و چگونگی ایجاد تعادل در میان امیال گوناگون او و راهنمایی وی به کمال حقیقی خود می باشد. پیامبر گرامی اسلام (ص) هدف از بعثت خود را تکمیل مکارم اخلاق بیان می نمایند.اخلاق پزشکی یکی از مقوله های ضروری حرفه پزشکی و علمی است که موضوع آن بررسی مجموعه آداب و رفتار پسندیده یا ناپسندی است که صاحبان حرف پزشکی باید رعایت نمایند. مولای متقیان حضرت علی (ع) می فرمایند: من تطبب فلیتق اله ولینصح ولیجتهد. حضرت مسیح (ع) می فرمایند کسی که معالجه بیمار و مجروحی را ترک کند بدون شک شریک جرم ضارب است.همزمان با گسترش حرفه پزشکی نیاز به مباحث نظری و کاربردی اخلاق پزشکی بیش از پیش احساس می شود. اولین بار در سال 1370 بود که کتاب اخلاق پزشکی در وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تالیف گردید و به دنبال آن نیز اولین کنگره سراسری اخلاق پزشکی شکل گرفت و مباحث مرگ مغزی، پیوند اعضا، اهدا جنین و سقط جنین مورد بررسی قرار گرفت. اخلاق پزشکی و حرفه پزشکی سابقه دیرینه ای دارد و از نظر تاریخی به پنج دوره می توان اشاره نمود.1- عهد عتیق، از هزاره سوم قبل از میلاد تا قرن دوم میلادی، در این دوره ارتباط طبابت با امور مذهبی و دینی از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. دانشمندانی همچون سقراط، افلاطون و بقراط در این دوره می زیسته اند. پزشکان این دوره مجری مراسم مذهبی نیز بوده اند. این دوره مربوط به زمان 399 قبل از میلاد مسیح بوده است. بقراط 380-450 قبل از میلاد و افلاطون 347-427 قبل از میلاد و ارسطو نیز در این دوره زندگی می کرده است. در آن زمان دانشمندان به تفکیک در امور فلسفه، منطق، علوم ریاضی جبر و حساب و هندسه مهارت داشتند و به امر طبابت نیز مشغول بودند.2- عهد جالینوس، قرن دوم تا پنجم یا ششم میلادی، در این دوره پزشکان برای کسب علم و دانش پزشکی سفرهای اکتشافی انجام می دادند و موارد کشف شده را به نام خود ثبت می کردند به طوری که همین امر باعث ایجاد چالش هایی در آن زمان گردید.

نظر به اهمیت موضوع اخلاق حرفه ای پزشکی و چالش های آن، به جهت اطلاع رسانی و استفاده خوانندگان محترم مجله علمی و به امید کاهش آسیب های پیش روی جامعه پزشکی، نکاتی از مباحث و کدهای اخلاق حرفه ای پزشکی و مکتوبات اساتید محترم، در این فصلنامه درج می گردد.رازپوشی و حقیقت گوییاعتماد، مبنای رابطه پزشک و بیمار است. رازپوشی تضمین کننده این اعتماد است. در سایه این اعتماد است که بیمار می تواند با آسایش خاطر تمامی اطلاعات لازم را به پزشک انتقال دهد و از این طریق تشخیص و درمان امکان پذیر خواهد بود.

مقدمه: عصر کنونی شاهد پیشرفت چشمگیری در زمینه فن آوری بوده است. یکی از جدیدترین فناوری ها واقعیت مجازی می باشد. واقعیت مجازی در بسیاری از مناطق مختلف زندگی ما ادغام شده است، از بازی های ویدیویی گرفته تا موارد مختلف استفاده صنعتی و همچنین در زمینه آموزش، مسافرت، مراقبت های بهداشتی، سرگرمی و تحقیق. علاوه بر این مطالعات بسیاری به اهمیت تکنولوژی واقعیت مجازی در زمینه های روانشناسی و درمان اختلالات روانی مانند ترس از پرواز، مدیریت استرس و بسیاری موارد دیگر اشاره کرده اند. علی رغم سود مندی ارائه شده برای واقعیت مجازی، نگرش بیماران مبتلا به اختلالات روانی نسبت به استفاده از آن هنوز نامشخص است. لذا هدف این مطالعه طراحی پرسشنامه ای با هدف میزان پذیرش تکنولوژی واقعیت مجازی در بین بیماران مبتلا به اختلالات روانی بود. روش کار: این مطالعه ی طراحی و پیاده سازی ابزار در دو فاز طراحی و بررسی روایی و پایایی پرسشنامه در سال 1400 انجام شد. در این مطالعه برای بررسی روایی محتوایی از ضریب های CVR و CVI استفاده شد و با کمک روش آلفای کرونباخ، پایایی درونی آن تعیین گردید. نتایج: در مطالعه حاضر شاخص روایی محتوا 8/ 0 تعیین شد که عددی قابل قبول برای این پرسشنامه می باشد. همچنین آلفای کرونباخ 7/. به دست آمد و همبستگی بین سوالات در سطح معناداری 0. 0001 قابل قبول بود. نتیجه گیری: بر اساس نتایج مطالعه حاضر درباره بررسی شاخص های روایی و پایایی مرتبط با پرسشنامه ذکر شده مشخص گردید که پرسشنامه مذکور از روایی و پایایی مناسبی برای بررسی میزان پذیرش تکنولوژی واقعیت مجازی در بین بیماران مبتلا به اختلالات روانی برخوردار می باشد

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

در شکل گیری حقوق پزشکی دو عامل اخلاق و مذهب نقش چشم گیری ایفا می کنند. دو نیرویی که بی گمان باید در زمره نیروهای سازنده حقوق آورد؛ نیرویی که همیشه کارساز و پرتوان است و گاه بر همه عوامل دیگر غلبه می کند. در میان قواعد حقوقی موجود نیز بسیار است آنها که به اصول اخلاقی و مذهبی بیش از عوامل اقتصادی ارتباط دارد. مسوولیت پزشکی، عبارت است از مسوولیت قضایی، قانونی، حقوقی و کیفری پزشک یا خدمات دهنده درمانی دربرابر بیمار یا دریافت دارنده خدمات درمانی، در رابطه با هرگونه کوتاهی و خطا، اعم از عمدی و سهوی در درمان یا اقدامات درمانی و افشاء اسرار و اطلاعات پزشکی بیمار. در این نوشتار ابتدا به تعریف مسوولیت و بررسی سیر تحولی حقوق پزشکی به طور کلی پرداخته شده است. سپس به بیان ماهیت و چیستی مسوولیت پزشکی و اقسام آن به عنوان مبحث اساسی و مهم در حقوق پزشکی می پردازیم. در ادامه به ارتباط مابین اخلاق و حقوق پزشکی و همچنین فقه وحقوق پزشکی اشاره شده و در بخش انتهایی در دو فصل مطالبی پیرامون گستره قوانین در حیطه پزشکی و مبنای آن ها در دو دوره زمانی باستان و معاصر در ایران بیان شده است و در نهایت با جمع بندی کلی به پایان این پژوهش و مقاله می رسیم.

امروزه بخش عظیمی از تحقیقات علوم زیستی بر روی موجودات زنده به ویژه حیوانات انجام می پذیرد. بیشتر این آزمایش های علمی با درد برای حیوانات همراه است و تقریبا تمامی این آزمایش ها موجب مرگ زودرس همراه با درد برای حیوانات و در نتیجه موجب بروز واکنش هایی در سراسر دنیا در دفاع از حقوق حیوانات و محافظت از گونه های حیوانات در حال انقراض می شود.دولت ها و نهادهای مردمی علاقه مند به حمایت از حیوانات، گاهی جلساتی در این خصوص برگزار می کنند، ولی امید زیادی برای رعایت این موضوع در سطح جهانی وجود ندارد؛ زیرا در جهانی که حقوق اولیه انسان ها نادیده گرفته می شود؛ امیدواری به رعایت حقوق حیوانات چندان مناسبتی ندارد، ولی این بدان معنا نیست که باید بی توجه بود؛ زیرا با اصلاح و اجرای قوانین موجود یا وضع قوانین جدید و نظارت، کنترل و اجرای صحیح آن ها و گسترش این فرهنگ در بین محققان و دانشمندانی که با حیوانات سروکار دارند؛ می توان تا حد زیادی آزمایش های علمی بر روی حیوانات را مدیریت کرد تا حیوانات تحت آزمایش، با حداقل درد در این آزمایش ها وارد شوند و در صورت لزوم در این مورد قوانین جامع جدیدی وضع شود.در این مقاله قوانین و مقررات موجود در باب حقوق حیوانات بررسی و راهکارهایی برای حسن اجرای این قوانین و همچنین نظارت و کنترل بیشتر بر آن ها پیشنهاد می شود تا در جهت توجه بیشتر به حقوق حیوانات آزمایشگاهی و کاهش زجر و آلام آن ها در مسیر پیشرفت علوم و فناوری ها قدمی برداشته شود. هدف اصلی این مقاله لزوم رعایت مسایل اخلاقی برای پژوهش و آزمایش بر روی حیوانات در چارچوب مقررات اسلامی و قوانین پذیرفته شده بین المللی است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

جرایم پزشکی امروزه بخش مهمی از جرایم را تشکیل می دهند و از این رو پزشکان به جهت ارتباط روزمره و همیشگی خود با مردم همواره در معرض خطا و لغزش و نادیده گرفتن اصول و ضوابط مقررات پزشکی می باشند و همین امر لزوم تدوین سیاست جنایی تقنینی مطلوبی را اقتضاء می نمایدمقاله حاضر که تلاش نموده است به بررسی ابعاد مختلف سیاست جنایی در یکی از حوزه های مداخله کیفری یعنی جرایم پزشکی بپردازد، کوشش خود را معطوف به تحلیل و ارزیابی مفهوم و مبانی مسؤولیت کیفری پزشک در سیاست جنایی ایران نموده و در همین راستا، سؤالات متعددی به ذهن متبادر می شود که به دنبال پاسخگویی به آن ها است. از جمله آن که، حدود و گستره سیاست جنایی ایران در قبال مسؤولیت کیفری پزشکی و جرایم پزشکی، چگونه است و تا کجا ادامه دارد و اینکه چه تدابیری براین ان در نظر گرفته شده است بنظر می رسد قانون گذار ایران، همچون سایر نظام های حقوقی دنیا، به افراد واجد صلاحیت درحرفه های پزشکی اجازه داده است تا اقداماتی را که لازمه درمان بیمار است بدون خوف از مسؤولیت و در حدود مقررات قانونی انجام دهند.

امروزه در اثر پیشرفت فرهنگ و رشد فکری بشر و نیز توسعه تمدن بشری، توجه به حقوق بیماران نیز از اهمیت بیشتری برخوردار گردیده، به گونه ای که سعی دولت ها در جوامع مختلف بر آنست که از این قشر آسیب پذیر حمایت بیشتری به عمل آورند.در حوزه علم حقوق نیز همواره در ارتباط با این موضوع، سوالاتی مطرح بوده و صاحبنظران حقوقی به فراخور توانایی خویش درصدد پاسخ به این سوالات برآمده اند. این سوالات عبارتند از این که چگونه می توان از حقوق بیماران در مقابل خطای جامعه پزشکی حمایت نمود؟ آیا تعهد پزشکان، از نوع بوسیله بوده و اثبات تقصیر آنان، به عهده بیمار است؟ یا این که این تعهد، از نوع تعهد به نتیجه بوده و هیچ چیز جز اثبات قوه قاهره، نمی تواند پزشک را از مسوولیت رها سازد؟در حوزه فقه، مشهور فقها، تعهد پزشک را از نوع تعهد به نتیجه دانسته و برای رهایی پزشکان از مسوولیت، تحصیل برائت از بیمار را پیشنهاد می نمایند. قانونگذار در قانون مجازات اسلامی نیز از همین نظر پیروی نموده است، ولی این سوال همواره باقی است که اگر بیماری حاضر به ابرای پزشک نباشد، چه باید کرد؟ آیا پزشک نیز می تواند از درمان بیمار خودداری ورزد؟ بدون شک پاسخ مثبت خواهد بود و تردیدی نیست که در این صورت، حقوق بیمار در معرض تضییع قرار خواهد گرفت و در حقیقت ابزاری که در حقوق ایران، برای حمایت از حقوق بیمار ابداع گردیده، علیه او به کار خواهد رفت. بدین جهت نگارندگان با تکیه بر اصول و موازین حقوقی و با بهره گیری از اندیشه های صاحبنظران حقوق و با نگاهی جدید به موضوع، درصدد پاسخ به سوالات مذکور برآمده و برآنند که چنانچه مقنن، تعهدات جامعه پزشکی را، از نوع تعهد به وسیله بداند و برای حمایت از بیماران و جلوگیری از سوء استفاده از اضطرار آنان و تحمیل شرط برائت به آن ها، تقصیر پزشک را مفروض انگارد، این امر بهتر می تواند حقوق بیماران را تامین نماید. در این صورت هم، بار اثبات تقصیر که امر دشواری است، از روی دوش بیمار برداشته شده و جبران خسارت او تسهیل خواهد شد و هم این که پزشک بی گناه نیز می تواند با اثبات بی گناهی خویش، از مسوولیت معاف گردد و بدین وسیله اجرای عدالت تامین گردیده و از بی رغبتی پزشکان به این حرفه ممانعت به عمل آید.